ALAY 

Ang pag aalay ay bahagi na ng mga ritwal noon pa man.Ibat ibang kultura at tribu ay may  ibat ibang pamamaraan o proseso. Dito sa Pilipinas ay madalas natin naririnig ang pag-aalay ng manok o ng mga  hayop ,nga-nga ,alak, ibat ibang uri ng kakanin at mga bulaklak. 

Narito ang ilan sa mga kaalaman na aming nalikom sa pag sasabuhay bilang isang makabagong mga DIWATAAN.

• BAKIT MADALAS SA ATING BANSA GINAGAMIT ANG MANOK ,BABOY,BAKA O KAMBING?

Sa pagkat ang pang araw-araw na  kinabubuhay ng ating mga ninuno o katutubo  ay ang pangangaso at kung inyong mapapansin ang mga hayop na kadalasang iniaalay ay kanila ring mga napangaso o kinakain. Sa ilang paniniwala na ang mga anito ay minsang naging tao kaya kung paano ituring at igalang ang kanilang sarili ay s'ya ring pag galang sa nkatatas na nilalang o ninuno.

• PARA SAAN ANG BABOY,PUTI O ITM NA MANOK AT IBA PA?

Kadalasan ang PUTI na manok ay iniaalay sa mga simple o nakakababang mga ritwal tulad ng pag bas-bas ng isang tao ,bagay o lugar. halimbawa na rito ang ritwal ng "PADUGO" na kung saan pinapaduguan ang isang lugar tulad ng bagong bahay , tulay o daanan para mag bigay ng respeto sa mga nilalang o spirito na maaring naninirahan. Ang ITIM naman ay kadalasang iniaalay sa mga nakatatas na ritwal tulad ng pag taboy ng Masamang nilalang sa loob ng katawan ng isang tao o para bigyang diin ang pag-aalay( kung baga pag di nakuha sa puti sa itim naman) o kaya tulad ng mga pag bawi ng sumpa o paghingi ng isang paumanhin sa mga anito .May mga anito kasi na gusto ang itim o puti dipende sa mga sinyales na ipinapakita sa isang babaylan. Ang baboy,baka o kambing naman ay kadalasang inalay kapag may ritwal na pang maramihan o isang piging .Halimbawa ng pag alay ng baboy ng minsan kaming nagupnta sa Sagada para sa pananaliksik nakausap namin ang mag kapatid na IBALOY  ( nakitulog kami ) at na ibahagi nya sa amin na kapag ang matandang babae sa kanilang pamilya ay naka panaginip ng may mamatay dapat agad-agad na mag kakatay ng baboy at ipa mimigay sa kamag anak o kahit sa kanino man para mapigil ang pangitain.


Ngunit kadalasan  din ng mga katutubong pag alalay ay naka dipende  ito sa sasabiin ng babaylan. Dahil ang mga babaylan ang nakikipig usap muna sa mga Diwata  at kung anong napag kasunduan ay s'yang i aalay.

• PAANO ANG TAMANG PAGKITIL NG ALAY?

Ilan sa popular na pag sasagawa nito ay isnasayaw muna ang napiling alay (sinasayawan kung malaki tulad ng baboy ) matapos nito ay tinatapik- tapik at papausukan ng sangkap o ng tabako. Sa iba naman ay binubuhusan ng alak tulad ng tuba,dadasalan at bibigyan ng basbas ng pag kasagrado.Matpos nito ay hahanapin ang litid sa leeg upang mabilis ang pag ka matay ng alay dahil kapag ang buhay ng alay ay matagal, ngangahulugang hindi ganap ang pag sasagwa.kadalasan sa mga babaylan ay inaaninag ang dugo upang humingi ng pag tanaw o sinyales ng pag sangayon.

• MATAPOS ANG RITWAL ANO ANG GAGAWIN SA ALAY ? 

Maari itong kainin ngunit bago pa man ito timplahan  kaylangan ay alayan na ng bahagi ang anito o entidad.Maari din itong ilibing ng buo. sa iba naman ay niluluto muna at tinitimplahan ngunit hindi tinitikman hanggat hindi pa nalalahad sa altar o sa riwal.Basta paka tandaan na malaking kalapastangan ang pag kain ng una sa alay bago ang Entidad na pag aalayan o itapon ito ng wlang kapararakan .

Itunin sang

By: batahra

Ang DIWATA ay salitang "Bisaya o Mindanaowon " na nag mula naman sa sanskrit word na DEVATA O DEVETA ng India at sa mga Javanese naman ay DJUWATA, Boeneo;REWATA, Indonesia; DEWATA na nangangahulugang Divine, Divinity o Deity.Nuong unang panahon ang mga Pilipino ay mataas ang pag pagpahalaga at respeto sa kalikasan sapagkat dito nila kinukuha ang kanilang ikinabubuhay.Sila ay naniniwala na ang mga bagay na konektado sa kalikasan ay may buhay o may gumagabay na isang diwata. 

Ang diwata ay maaring makapag bigay ng pabuya, kalugdan ang isang tao at bayan. Ngunit maari din silang mag bigay ng sakuna o sakit sa isang taong abusado o walang respeto.Sa ibang bahagi naman ng ating bansa partikular sa mataas na bahagi ng luzon,ang tawag sa kanilang DIWATA ay BAKI o ANITO atbp. Ang dahilan ng pag kalat ng salitang diwata sa parte ng  Kabisayaan at Mindanao ay ang mayamang kalakalan ng mga lumad nuon sa mga karatig bansa. Nang sakupin tayo ng mga Kastila unti-unti nilang pilit na binura sa mga lumad ang paniniwala sa mga diwata.  Gayon nga ang nagyari at tuluyan ng nabasura sa ating mga Pilipino, di lamang ang mga tunay na kahalagahan ng mga Diwata maging ang kahalagahan ng ating sariling kultura. Sa ngayon mas kilala pa ng karamihan sa atin ang mga banyagang Diwata at mas binibigyang halaga sa edukasyon ang metolohiya ng mga banyaga . 






May ibat ibang uri ng Diwata at nahahati ito sa lima.

1.
Diwatang  langitnun o Diwatang Kaitaasan  - 

 Ito ang mga diwaatang tagapag likha tulad nila  Bathala ,Manama,Magbabaya,Kabunian at Kanlaon.Ang mga diwatang ito ayon sa mitolohiya, sila ang lumikha ng bawat bahagi ng daig-dig. bawat tribung lumad ay may sariling pangunahin Diwatang langitnun.

2
.Diwatang Ibabawnun o Diwatang Kaibabawan  -

 Ito ang mga diwatang taga pamuno o anak ng mga diwatang tagapag likha tulad nila Mayari,Apolake,Diyan Masalanta  o may malaking pinamumunoang bahagi ng daigdig halimbawa ang  araw ,buwan,hangin,dagat atbp. Ang mga diwatang ito ay walang kaparehas na pangalan sa bawat tribu na pinag mulan. sila lamang ang namumuno sa bawat bahaging nasasakupan.Halimbawa nito ay si APOLAKE, Sya lamang ang anak ni Batahala na pinangalanang Apolaki at may direktong kapangyarihang sa araw sa metolohiya ng mga tribu ng mga Taga-ilog .Hindi kahalintulad ng ikatlong uri na may maraming kaparehong klase at may pangkat na kinabibilangan.

3.
Diwatang Kailawman o Diwatang Kailaliman - 

 Ito  ang mga diwata na madalas nating tawaging laman lupa  o  engkato (sa ilang paniniwala) tulad ng Duwende,Kapre,Tikbalang atbp. Ang mga diwatang ito ay hindi lamang iisa sa bawat klase halimbawa na lamang sa ilang paniniwala na may pula,itim at puti na duwende at may mga pinuno o antas ng kanilang pangkat. 

4.
Ninuno -

Ang mga ninuno ay maitutring din na diwata sa pagkat ayon sa paniniwalang lumad (katutubo) ang mga taong kalag (kaluluwa) na o  namayapa na ay nag tataglay ito ng isang kapangyarihan na maaring makatulong sa mga buhay na tao at maari din itong makapaminsala. 

5.
Diwata ng lupa -

 Ang mga diwata ng lupa ay ang mga taong nag tataglay ng kakaibang galing o kakayanang makapang gamot,tagna at makipag usap sa mga iba pang uri ng diwata.Ito ang mga taong DIWATAAN o DIWATAHAN tulad ng Babaylan,Katalonan,Mumbaki atb. Ang uri na ito ay  na pabilang sa hanay ng mga diwata sa pagkat ang mga babaylan o katalonan ay nag tataglay ng ilang galing o kaalaman na hindi makakayang gawin ng lahat ng ordinaryong tao.