Ang DIWATA ay salitang "Bisaya o Mindanaowon " na nag mula naman sa sanskrit word na DEVATA O DEVETA ng India at sa mga Javanese naman ay DJUWATA, Boeneo;REWATA, Indonesia; DEWATA na nangangahulugang Divine, Divinity o Deity.Nuong unang panahon ang mga Pilipino ay mataas ang pag pagpahalaga at respeto sa kalikasan sapagkat dito nila kinukuha ang kanilang ikinabubuhay.Sila ay naniniwala na ang mga bagay na konektado sa kalikasan ay may buhay o may gumagabay na isang diwata.
Ang diwata ay maaring makapag bigay ng pabuya, kalugdan ang isang tao at bayan. Ngunit maari din silang mag bigay ng sakuna o sakit sa isang taong abusado o walang respeto.Sa ibang bahagi naman ng ating bansa partikular sa mataas na bahagi ng luzon,ang tawag sa kanilang DIWATA ay BAKI o ANITO atbp. Ang dahilan ng pag kalat ng salitang diwata sa parte ng Kabisayaan at Mindanao ay ang mayamang kalakalan ng mga lumad nuon sa mga karatig bansa. Nang sakupin tayo ng mga Kastila unti-unti nilang pilit na binura sa mga lumad ang paniniwala sa mga diwata. Gayon nga ang nagyari at tuluyan ng nabasura sa ating mga Pilipino, di lamang ang mga tunay na kahalagahan ng mga Diwata maging ang kahalagahan ng ating sariling kultura. Sa ngayon mas kilala pa ng karamihan sa atin ang mga banyagang Diwata at mas binibigyang halaga sa edukasyon ang metolohiya ng mga banyaga .
May ibat ibang uri ng Diwata at nahahati ito sa lima.
1.
Diwatang langitnun o Diwatang Kaitaasan -
Ito ang mga diwaatang tagapag likha tulad nila Bathala ,Manama,Magbabaya,Kabunian at Kanlaon.Ang mga diwatang ito ayon sa mitolohiya, sila ang lumikha ng bawat bahagi ng daig-dig. bawat tribung lumad ay may sariling pangunahin Diwatang langitnun.
2
.Diwatang Ibabawnun o Diwatang Kaibabawan -
Ito ang mga diwatang taga pamuno o anak ng mga diwatang tagapag likha tulad nila Mayari,Apolake,Diyan Masalanta o may malaking pinamumunoang bahagi ng daigdig halimbawa ang araw ,buwan,hangin,dagat atbp. Ang mga diwatang ito ay walang kaparehas na pangalan sa bawat tribu na pinag mulan. sila lamang ang namumuno sa bawat bahaging nasasakupan.Halimbawa nito ay si APOLAKE, Sya lamang ang anak ni Batahala na pinangalanang Apolaki at may direktong kapangyarihang sa araw sa metolohiya ng mga tribu ng mga Taga-ilog .Hindi kahalintulad ng ikatlong uri na may maraming kaparehong klase at may pangkat na kinabibilangan.
3.
Diwatang Kailawman o Diwatang Kailaliman -
Ito ang mga diwata na madalas nating tawaging laman lupa o engkato (sa ilang paniniwala) tulad ng Duwende,Kapre,Tikbalang atbp. Ang mga diwatang ito ay hindi lamang iisa sa bawat klase halimbawa na lamang sa ilang paniniwala na may pula,itim at puti na duwende at may mga pinuno o antas ng kanilang pangkat.
4.
Ninuno -
Ang mga ninuno ay maitutring din na diwata sa pagkat ayon sa paniniwalang lumad (katutubo) ang mga taong kalag (kaluluwa) na o namayapa na ay nag tataglay ito ng isang kapangyarihan na maaring makatulong sa mga buhay na tao at maari din itong makapaminsala.
5.
Diwata ng lupa -
Ang mga diwata ng lupa ay ang mga taong nag tataglay ng kakaibang galing o kakayanang makapang gamot,tagna at makipag usap sa mga iba pang uri ng diwata.Ito ang mga taong DIWATAAN o DIWATAHAN tulad ng Babaylan,Katalonan,Mumbaki atb. Ang uri na ito ay na pabilang sa hanay ng mga diwata sa pagkat ang mga babaylan o katalonan ay nag tataglay ng ilang galing o kaalaman na hindi makakayang gawin ng lahat ng ordinaryong tao.
Ang diwata ay maaring makapag bigay ng pabuya, kalugdan ang isang tao at bayan. Ngunit maari din silang mag bigay ng sakuna o sakit sa isang taong abusado o walang respeto.Sa ibang bahagi naman ng ating bansa partikular sa mataas na bahagi ng luzon,ang tawag sa kanilang DIWATA ay BAKI o ANITO atbp. Ang dahilan ng pag kalat ng salitang diwata sa parte ng Kabisayaan at Mindanao ay ang mayamang kalakalan ng mga lumad nuon sa mga karatig bansa. Nang sakupin tayo ng mga Kastila unti-unti nilang pilit na binura sa mga lumad ang paniniwala sa mga diwata. Gayon nga ang nagyari at tuluyan ng nabasura sa ating mga Pilipino, di lamang ang mga tunay na kahalagahan ng mga Diwata maging ang kahalagahan ng ating sariling kultura. Sa ngayon mas kilala pa ng karamihan sa atin ang mga banyagang Diwata at mas binibigyang halaga sa edukasyon ang metolohiya ng mga banyaga .
May ibat ibang uri ng Diwata at nahahati ito sa lima.
1.
Diwatang langitnun o Diwatang Kaitaasan -
Ito ang mga diwaatang tagapag likha tulad nila Bathala ,Manama,Magbabaya,Kabunian at Kanlaon.Ang mga diwatang ito ayon sa mitolohiya, sila ang lumikha ng bawat bahagi ng daig-dig. bawat tribung lumad ay may sariling pangunahin Diwatang langitnun.
2
.Diwatang Ibabawnun o Diwatang Kaibabawan -
Ito ang mga diwatang taga pamuno o anak ng mga diwatang tagapag likha tulad nila Mayari,Apolake,Diyan Masalanta o may malaking pinamumunoang bahagi ng daigdig halimbawa ang araw ,buwan,hangin,dagat atbp. Ang mga diwatang ito ay walang kaparehas na pangalan sa bawat tribu na pinag mulan. sila lamang ang namumuno sa bawat bahaging nasasakupan.Halimbawa nito ay si APOLAKE, Sya lamang ang anak ni Batahala na pinangalanang Apolaki at may direktong kapangyarihang sa araw sa metolohiya ng mga tribu ng mga Taga-ilog .Hindi kahalintulad ng ikatlong uri na may maraming kaparehong klase at may pangkat na kinabibilangan.
3.
Diwatang Kailawman o Diwatang Kailaliman -
Ito ang mga diwata na madalas nating tawaging laman lupa o engkato (sa ilang paniniwala) tulad ng Duwende,Kapre,Tikbalang atbp. Ang mga diwatang ito ay hindi lamang iisa sa bawat klase halimbawa na lamang sa ilang paniniwala na may pula,itim at puti na duwende at may mga pinuno o antas ng kanilang pangkat.
4.
Ninuno -
Ang mga ninuno ay maitutring din na diwata sa pagkat ayon sa paniniwalang lumad (katutubo) ang mga taong kalag (kaluluwa) na o namayapa na ay nag tataglay ito ng isang kapangyarihan na maaring makatulong sa mga buhay na tao at maari din itong makapaminsala.
5.
Diwata ng lupa -
Ang mga diwata ng lupa ay ang mga taong nag tataglay ng kakaibang galing o kakayanang makapang gamot,tagna at makipag usap sa mga iba pang uri ng diwata.Ito ang mga taong DIWATAAN o DIWATAHAN tulad ng Babaylan,Katalonan,Mumbaki atb. Ang uri na ito ay na pabilang sa hanay ng mga diwata sa pagkat ang mga babaylan o katalonan ay nag tataglay ng ilang galing o kaalaman na hindi makakayang gawin ng lahat ng ordinaryong tao.
